Onze financiële positie
Het college heeft voortdurend oog voor de externe ontwikkelingen en de financiële mogelijkheden die de gemeente heeft. Een verantwoord financieel beheer voor de korte én lange termijn vormt hierbij het uitgangspunt. Dit om de financiële weerbaarheid van onze gemeente naar de toekomst te kunnen borgen. Dit beleid, en dat van voorgaande jaren, heeft ervoor gezorgd dat onze financiële positie momenteel goed is. In 2024 bent u op verschillende momenten geïnformeerd over de ontwikkelingen rond de gemeentelijke financiën en welke maatregelen genomen zijn om u zo goed mogelijk te informeren. In 2024 hebben wij voor de eerste keer een Najaarsnota opgesteld waarbij gerapporteerd werd over de eerste helft van 2024. Deze tussentijdse rapportage heeft er toe geleid dat er bijgestuurd kon worden op bijvoorbeeld de kosten voor inhuur.
Landelijk beleid en ontwikkelingen in 2024
2024 was evenals voorgaande jaren financieel gezien een onrustig jaar. Heel Nederland, ook onze gemeente, had te maken met een verdere inflatie en loon- en prijsstijgingen. Niet alle loon- en prijsbijstellingen raken de uitgaven en inkomsten van de gemeente maar wel van onze inwoners. De rente op investeringen werd in 2024 daarentegen weer stabiel. Al deze onvermijdbare zaken, met verschillende oorzaken, hadden hun uitwerking op de financiële positie van onze gemeente. Budgetten moesten worden bijgesteld. Naast externe ontwikkelingen, zoals hierboven benoemd, heeft een omzetting plaatsgevonden van onderhoudsreserves naar onderhoudsvoorzieningen. Hier werd door onze accountant maar ook de Provincie als toezichthouder al langer op aangedrongen. Een aanzienlijke operatie met gevolgen voor onze Balans en verschillende kengetallen. Feitelijk had dit al jaren eerder moeten plaatsvinden. Dit was niet eerder mogelijk met de bestaande organisatie en ook het opstellen van onderbouwingen van de voorzieningen met actuele meerjarige onderhoudsplannen.
Vanuit 'gemeenteland' waren er positieve verwachtingen over de maatregelen die het nieuwe Kabinet zou nemen met betrekking tot de eerdere kortingen op het gemeentefonds. Helaas zijn deze verwachtingen niet uitgekomen en is in een traject ingezet om te komen tot structurele bezuinigingen en aanvullende inkomsten voor de begrotingen van de komende jaren. In de Kadernota voor de begroting 2025-2028 zijn voor vele miljoenen aan ombuigingen en lastenverhogingen opgenomen. een deel hiervan moet nog worden omgezet in concrete voorstellen en besluiten. Een structureel sluitende meerjarige begroting is absoluut een must om ontwikkelingen voor de toekomst op bijvoorbeeld woningbouw mogelijk te maken.
Toezicht op de financiële positie
Provincie Noord-Holland
Provincie Noord-Holland geeft jaarlijks aan onder welke vorm van toezicht een gemeente valt. De provincie baseert dit op de begroting voor het betreffende jaar. Voor 2024 (en ook voor 2025) is aangegeven dat onze gemeente onder het zogenaamde ‘repressieve toezicht’ valt. Dit betekent dat toezicht achteraf plaatsvindt. We hoeven besluiten dus niet vooraf ter goedkeuring aan de provincie voor te leggen. Het repressieve toezicht is al een aantal jaren achtereen onveranderd.
BDO Accountants
Jaarlijks voert BDO Accountants een benchmark uit onder alle gemeenten in Nederland. In de afgelopen jaren kwam de gemeente goed uit de bus. Op basis van de uitgangspunten van eerdere benchmarks scoort onze gemeente een ruime voldoende
In de beoordeling van BDO, waarin de Balans en meerjarige begroting wordt meegenomen scoort onze gemeente beduidend lager. De oorzaken hiervoor, deels boekhoudkundig, zijn afgelopen jaar uitgebreid toegelicht in de Commissie Planning Control AR.
In de benchmark beoordeelt BDO gemeenten op onderstaande risico’s, aangevuld met een meerjarige beeld. Hierbij maken zij gebruik van de kaders van de provinciale toezichthouders, te weten:
· Netto schuldquote
· Solvabiliteitsrisico
· Grondexploitatie
· Structurele exploitatieruimte
· Belastingcapaciteit
VNG
De VNG heeft een ‘monitor financiële conditie gemeenten’. In deze monitor worden een aantal financiële ratio’s bekeken van alle gemeenten in Nederland. Zoals bijvoorbeeld de solvabiliteitsratio en de netto schuldquote. Na jaren van verslechtering is de financiële conditie van gemeenten verbeterd. Onze gemeente scoort in deze monitor over 2023 een ruime voldoende.
Conclusie onderzoeken
Bovenstaande onderzoeksresultaten bevestigen dat dit collegebeleid, evenals dat van voorgaande jaren, heeft bijgedragen aan onze huidige positieve financiële situatie. Het college heeft al eerder aangegeven dat de handhaven van de positieve situatie voor de komende jaren om maatregelen zal vragen. Periodiek wordt hierover met de Commissie P&C AR overlegd en worden maatregelen besproken.
ROM NH (Regionale Ontwikkelingsmaatschappij)
Op 9 september 2021 heeft de gemeenteraad ingestemd met de oprichting van de ROM. Tegelijk heeft de gemeenteraad ook ingestemd met een deelname van € 900.000 (1% van de gemeentelijke begroting) in deze ROM. Storting van dit kapitaal gebeurt in tranches, waarvan de laatste storting uiterlijk in 2026 plaatsvindt. In 2022 heeft de gemeente de eerste storting ter hoogte van € 90.000 voldaan en in 2023 een tweede storting en in 2024 een derde. De ROM zal regionaal de puzzel in de samenwerking met andere fondsen en partners dichtleggen. De ROM doet dit met een financieringsaanbod en met business development. Voor onze gemeente betekent dit dat we financiële ruimte creëren voor ondernemers die actief willen bijdragen aan de verduurzaming van hun bedrijf. De ROM springt daarop in. Hierdoor kunnen ook onze lokale ondernemers hun duurzame initiatieven door ontwikkelen en zo een bijdrage leveren aan een duurzaam Edam-Volendam.